Eshitishning yomonlashishiga ta’sir qiluvchi sabablar

Eshitishning pasayishi ko‘plab omillar ta’sirida yuzaga keluvchi murakkab jarayondir. Ba’zan bu sekin rivojlanadigan fiziologik o‘zgarishlar natijasi bo‘lsa, ba’zan keskin, to‘satdan sodir bo‘ladigan holatlar ham uchraydi. Eshitish pasayishining sabablarini bilish — uning oldini olishning eng muhim qadamidir.

1. Baland shovqin ta’siri (eng keng tarqalgan sabab)

Uzoq muddat davomida baland tovushda ishlash — sanoat korxonalari, qurilish maydonlari, transport shovqini, qurol ovozi, musiqa apparatlari — ichki quloqdagi tukchali hujayralarni asta-sekin shikastlaydi. Bu hujayralar qayta tiklanmaydi.
Dastlab odam baland tovushlarni yaxshi eshitmay qo‘yadi, keyinchalik esa umumiy sezgirlik pasayadi.

2. Yoshga bog‘liq tabiiy o‘zgarishlar

Yosh o‘tishi bilan kokleadagi tukchali hujayralar, shuningdek eshitish nervi tolalari asta-sekin sezgirlikni yo‘qota boshlaydi. Bu jarayon odatda 50 yoshdan keyin faollashadi. Avval yuqori chastotalar pasayadi, keyin nutqni anglash qiyinlashadi.

3. O‘rta quloqdagi kasalliklar va infeksiyalar

Otit, o‘rta quloqda suyuqlik to‘planishi, quloq pardasining shikastlanishi tovushning normal o‘tishini buzadi. Shu sababli bola-yu kattada ham vaqtinchalik “bitib qolgan” hissi paydo bo‘ladi. Ko‘pincha davolash bilan tiklanadi, ammo surunkali otit eshitishning barqaror pasayishiga olib kelishi mumkin.

4. Quloqdagi mum (serava) to‘planishi

Bu eshitishning eng sodda, ammo juda ko‘p uchraydigan sababi. Mum qattiqlashib, quloq kanalini yopib qo‘yganda tovush o‘tishi sezilarli pasayadi. Uni o‘zi bilan kovlab olish zararli — bu yanada chuqurroq kiritib yuborishi mumkin.

5. Genetik omillar

Ba’zi odamlar tug‘ma yoki erta yoshdan eshitishning pasayishiga moyil bo‘ladilar. Nasliy o‘zgarishlar kokleadagi hujayralarning rivojlanishiga ta’sir qilishi mumkin.

6. Dori vositalarining ta’siri (ototoksiklik)

Ba’zi kuchli dori vositalari (masalan, ayrim antibiotiklar, kimyo terapiya preparatlari) ichki quloq hujayralariga zarar yetkazishi mumkin. Bunday dorilar faqat shifokor nazoratida qo‘llanadi.

7. Travmalar va mexanik shikastlar

Boshga zarba, portlash ovozi, baland musiqa dinamik yonida uzoq turish, quloq pardasining yirtilishi kabi holatlar ham doimiy eshitish yo‘qotishiga olib kelishi mumkin.

8. Quloq ichidagi tuzilmalarning tug‘ma nuqsonlari

Ba’zi bolalarda quloq kanali, o‘rta quloq suyakchalari yoki ichki quloq tuzilmalari to‘liq shakllanmagan bo‘ladi. Bu holda eshitish tug‘ilishdan pasaygan bo‘ladi.